Su, Asit, Baz ve Tampon Sistemleri
Asitler ortama proton veren maddelerdir. Tadları ekşidir ve turnusol kağıdının rengini kırmızıya çevirirler. Bazlar ise ortama OH- veren ya da proton (H+) bağlayan maddelerdir. Tadları acıdır ve turnusol kağıdının rengini maviye çevirirler.
H20 + NaOH —> H+ + OH– + OH– + Na+ (Baz Tepkimesi)
Doğada Bulunan Asitler:
Asetik asid HC2H3O2 sirke asidi
Asetilsalisilik asid HC9H7O4 Aspirin
Askorbik asid H2C6H6O6 Vitamin C
Sitrik asid H3C6H5O7 limon suyu
Hidroklorik asid HCl mide suyu
Sülfürik asid H2SO4 akü, pil yapısında
Doğada Bulunan Bazlar:
Amonyak NH3 ev temizlik maddeleri
Kalsiyum hidroksit Ca(OH)2 kireç taşı-tozu
Sodyum hidroksit NaOH Wc-banyo, fırın temizleyicileri
*Bir madde H+ vermeye ne kadar yatkın ise, o madde o kadar güçlü asittir. HCL ve H2SO4 güçlü asitlerdendir. H2CO3 veNH4+ zayıf asitlerdendir. HCl güçlü bir asittir çünkü suda %100 iyonlaşır. HCI suda H+ ve Cl- iyonlarına ayrılır. Laboratuarda asit ile çalışılırken her daim asit su üzerine eklenmelidir. Tersi durum tehlikeli sonuçlar açığa çıkmasına neden olabilmektedir. NaOH güçlü bir bazdır. Çünkü suda %100 çözünür. NH3 (amonyak) zayıf bir bazdır; çünkü suda tamamen çözünmez. İntakt NH3’ler vardır.
Su hem asit hem baz gibi davranır yani amfoterik özellik gösterir ve iyi bir çözgendir. Maddelerin asit veya baz dereceleri pH üniteleri ile ölçülür. Ph skalası 0 ile 14 arasındadır. 0-7 arasında ph olunca asidik özellik 7-14 arası olunca bazik özellik gösterilir. Ph’ı 7 olan maddeler ise nötr özellik gösterir (Saf su gibi). Ph bir çözeltideki hidrojen iyonu konsantrasyonunun negatif logaritmasıdır. Fizyolojik pH atardamar kanında 7.35 ile 7.45 arasında değişir. Toplardamar kanında ise pH daha düşüktür. Ph ölçümü pH kağıtları ile, İndikatörlerdeki renk değişikleri ile ve pH metre denilen cihazlar ile ölçülür.
Tampon Sistemler: Tamponlar içinde bulundukları çözeltilere asit veya bazlar ilave edildiğinde meydana gelecek pH değişikliklerini sınırlayan maddelerdir. Bir tampon, asit eklendiğinde bir baz, baz eklendiğinde bir asit gibi davranır. Böylece tampon sistemler pH’ı dar sınırlar içinde tutar. Bir tampon, zayıf asid ve onun konjuge bazından oluşur. Konjuge asit-baz çifti birbirleri ile proton alışverişi yapan maddelerdir. Asitler=proton vericisi, bazlar=proton alıcısıdır. H2O ve NH4=asid , H3O ve NH3= baz
Disosiasyon Katsayısı: Bir tamponun denge halinde bulunduğu bir çözeltide, çözünmüş bölümleri konsantrasyonları çarpımı, çözünmemiş bölümün konsantrasyonuna bölündüğünde daima aynı sayı elde edilir. Bu sayı o tampon sistemi için değişmez bir katsayıdır ve Ka ile gösterilir.
