Mide Sıvısının Biyokimyasal İçeriği

Mide Sıvısının Biyokimyasal İçeriği

Mide sıvısının 5 önemli bileşeni

*Mukus

*Mide asidi (HCl)

*Enzimler :yaşam boyu pepsinojen, gastrik ve lingual lipaz, bebeklik döneminde rennin

*Hormon : gastrin

*İntrensek faktör  : parietal hücrelerce salınan bir glikoprotein olup B12 vitamininin barsaktan emilimi ve eritropoez için gereklidir.

GASTRİK MUKUS

Mide yüzeyindeki epitel ve fundus bezi hücrelerinden salınır. Ana bileşeni Müsin: yüksek M.A.lı visköz ve jel oluşturma özelliğine sahip, sülfatlanmış mukopolisakkaridlerden zengindir. Gastrik mukus mide asidi (HCl) ve pepsin gibi mide sıvısının irritan bileşenlerine ve stres, alkol, aspirin ve NSAI ilaçların etkilerine karşı mide yüzey epitelini koruyucu gastrik bariyerdir. Mide asidini nötrleyici bikarbonat içerir. Mukus salınımının bozulması (irritan ve koruyucu faktörler arasındaki dengenin bozulması gastrik ülser nedenidir.

Gastrik mukus salınımı ve midenin korunması

Alkol (etanol), aspirin ve  NSAI ilaçlar mideyi koruyucu mukus bariyerini bozabilen ekzojen maddelerdir. Etanol, yağda çözünebilme özelliğinden dolayı epitel hücrelerine kolayca geçerek mukus salınımını azaltır, hücre geçirgenliğini arttırır (hücre metabolizmasının bozulması). Prostaglandinlerin (PGE1 ve PGE2) mide mukozasını koruyucu etkileri olduğu ve aspirinin eikozanoid metabolizmasını inhibe edici özelliğinden dolayı mideyi tahriş ettiği görüşü hakimdir. Özellikle alkol ile aspirinin birlikte alınması bu nedenle midenin aşırı irritasyonuna ve MİDE KANAMASIna yol açabilir.

Ülser tedavisinde kullanılan ilaçların bir kısmı midenin asid salınımını azaltırken (proton pompası inhibitörleri, H2 reseptör antagonistleri) sentetik prostaglandin analogları (misoprostol), hem asid salınımını azaltarak hem de  müsin sentezini uyararak koruyucu etki gösterirler.

MİDE ASİDİ (HCl)

Midenin parietal hücrelerinden salınır. Mide asiditesini (pH : 1.5-3) sağlar. Bu asid ortam, inaktif zimojen pepsinojenin aktif pepsine dönüşümü ağız yolu ile vücuda giren mikroorganizmaların (helicobacter pylori) inaktivasyonu için koşuldur.

MİDE ASİDİNİN OLUŞUMU

1.  Hücre metabolizması sonucu oluşan ve kandan hücre içine geçen CO2, Karbonik Anhidraz ile H2CO3 (karbonik asid) oluşturur.  CO2 + H2O  -> H2CO3
2. H2CO3 disosiasyonu ile HCO3- ve H+ oluşur. H2CO3  -> HCO3- + H+
3. HCO3- , hücre membranının kontraluminal yüzünde bulunan HCO3- / Cl- antiport sistemi ile kana geçerken,  Cl-  kandan   parietal hücreye  mide lümenine salınır.
4. HCO3- , hücre membranının kontraluminal yüzünde bulunan HCO3- / Cl- antiport sistemi ile kana geçerken, Cl-  kandan    → → parietal hücreye → → mide lümenine salınır.
5. H2CO3 ‘den açığa çıkan H+, H+/K+ ATPaz (proton pompası) ile parietal hücre içinden lümene pompalanır. Lümende H+ + Cl-   →→→   HCl  meydana gelir.

GASTRİK PROTON POMPASI : H+/K+ ATPaz

HCl salınımı aktif (enerji gerektiren) bir olaydır. Mide lümeninde pH ~ 1, plazma pH’ı 7.4  olduğundan, parietal hücre H+ ’u konsantrasyon gradientine karşı (enerji kullanarak) lümene pompalayabilir. Sadece mide parietal hücresinin plazma membranının luminal yüzünde bulunan bir enzim olan H+/K+ ATPaz (proton pompası), ATP hidrolizinden kaynaklanan enerjiyi, H+ u lümene pompalamada kullanır, lümene pompalanan her H+ a karşılık bir K+ parietal hücre içine alınır.

Hidroklorik Asid  (HCl) Üretimi

1. 1. CO2 ve Cl- kandan mide hücresi içine difüze
2. CO2 H2O ile birleşerek H2CO3 oluşturulur.
3. H2CO3 bikarbonat (HCO3-) ve H+ a ayrışır.
4. H+ gastrik bez kanalında Cl- ile birleşerek HCl-i oluşturur.
5. ATP pompası ile HCl- duktusa akıtılır.

HCl- konsantrasyonu duktusta hücre sitozolündekinin birkaç milyon katıdır.

HCl’ in işlevleri

Sindirimde : moleküller arası iyonik bağları çözerek sindirimi kolaylaştırmak, pepsin ve lingual lipazın aktivasyonu, Patojen mikroorganizmaların (H. Pylori vb) inaktive edilmesi Fe3+ -> Fe2+ (duodenumda demirin emilebilmesi ve hemoglobin sentezinde kullanılabilmesi için +2 değerlikli olması gerekir).

HCl Salınımının Düzenlenmesi

Endokrin : GASTRİN

Mide HCl salınımının en güçlü uyaranı GASTRİNdir. G hücrelerinden nöral uyaranlara yanıt olarak salınır. Submukozal pleksusdan salınan  gastrin salgılatıcı peptid aracılığı ile salınır. Duodenumdan salınan Gastrik İnhibitör Peptid (GIP), Kolesistokinin (CCK), Vazoaktif İntestinal Peptid (VİP)  Secretin ve pankreas kaynaklı Somatostatin gastrin salınımını inhibe ederler.

Parasempatik: asetilkolin (vagal uyarı) Alınan gıdaların mideye gelişi ile midede oluşan gerilim basıncının etkisi (lokal  ve vagovagal refleksler)

Parakrin : histamin

Midenin enterokromaffin hücrelerinden salınır, H2 reseptörlerine bağlanarak cAMP kons. arttırır, artan cAMP  parietal hücreyi uyararak HCl salınımını sağlar. Histamin, bazal HCl salınımını düzenler.

H2 RESEPTÖR BLOKERİ İLAÇLAR

H2 reseptör blokeri ilaçlar (famotidin, simetidin, ranitidin), histaminin H2 reseptörlerine bağlanarak histaminin bağlanmasını önlerler, bu mekanizma ile bazal koşullarda  (gıda alımı olmadan) mideden aşırı HCl salınımını engellerler ve mide mukozasının irritasyonu sonucu ÜLSER oluşumunu önlerler

MİDE ASİDİNİN AŞIRI SALINIMI

Gastrik ülserlerin ~ %85’inin nedeni  H. pylori infeksiyonu, %15’in nedeni ise etanol, aspirin ve NSAI ilaçların hatalı kullanımı sonucu mide asid sekresyonunun artışı ve buna bağlı mide irritasyonudur. Aşırı HCl salınımına yol açan patolojik durumlara bir örnek gastrinomadır. (Zollinger-Ellison Sendromu). Bu hastalarda, H+-K+-ATPaz inhibitörleri (omeprazol) kullanılarak HCl sentezi azaltılır.

Peptik ülser oluşumunda Koruyucu (defansif) faktörler

*Mukus (mukozal bariyer) ve mukoza kan akımı

*Bikarbonat sekresyonu

*Prostaglandinler (PGE)

*Epitel rejenerasyonu

Peptik ülser oluşumunda saldırgan (agresif faktörler)

• Mide asidi
• Pepsin
• H. pylori
• Safra asidleri
• Alkol ve nikotin
• İlaçlar
• Motilite bozuklukları

PROTEİNLERİN SİNDİRİMİ

Proteinlerin sindirimi (proteoliz), için gerekli enzimler mide, pankreas ve ince bağırsaktan proenzim halinde salgılanırlar. Sindirim midede başlar ve ince barsakta tamamlanır. Mide; asid ortam ve pepsin enzimi.

MİDE SIVISINDAKİ  ENZİMLER:Proteazlar

Mide hücreleri tarafından sentezlenen pepsinojen, inaktif zimojen, mide sıvısına salındığında mide asidinin etkisi ile  aktif proteaz pepsine dönüştürülür. Pepsinojen önce HCl ile aktive olup, daha sonra otokatalizle (aktif pepsinin pepsinojeni aktive etmesi) aktiflenir. pH <5’de  optimum aktivite gösteren pepsin midede protein sindiriminden sorumludur.

PEPSİN

Pepsinojen, polipeptid zincirinin kısmen hidrolizi ile aktif hale geçer, pepsin oluşur. Pepsin, fenilalanin ve tirozin gibi aromatik aminoasitlerin ve dikarboksilik asitlerin COOH grubunun oluşturduğu peptid bağlarını yıkan bir endopeptidazdır. Pepsin özgüllüğü en düşük endopeptidazdır.  Aromatik a.a (fenilalanin, tirozin, triptofan), lösin, metyonin, asidik a.a.ler in peptid bağlarını parçalayarak oligopeptidleri oluşturur.