Kollajen Hakkında Detaylı Bilgi
Kollajen lifleri Kollajen proteininden meydana gelmiştir. Esnek değillerdir. Mekanik basınç ve çekilmelere direnç gösterir. Eğilip bükülebilir. İnsan vücudunda en bol bulunan proteindir. Kollajeni meydana getiren esas aminoasitler:Glisin (%33.5), Prolin (%12), Hidroksiprolin (%10) , Hidroksilizin (yalnız kollajende bulunur).
Kollajenler intrasellüer ve ekstrasellüler olarak sentezlenebilirler. Kollajen lifleri bulundukları dokunun türüne göre farklı hücreler tarafından sentezlenirler. Bağ dokusunda FİBROBLAST, Kıkırdak dokusunda KONDROBLAST, Kemik dokusunda OSTEOBLAST şeklindedir.
Kollajen Tipleri :
µ-zincirlerindeki aminoasit dizilimindeki farklılıklar
- Fibril-oluşturan kollajenler: Tip I, II, III, V ve XI
- Fibril-bağlayıcı kollajenler: Tip IX, XII
Birbirlerine ve ekstrasellüler matriksin diğer
komponentlerine bağlanma özelliğindedirler.
- Ağ-oluşturan kollajen: Tip IV
- Bağlayıcı/Tutturucu (Anchoring) kollajen: Tip VII
1)Tip 1 kollajen iplikler: En bol ve en yaygın olanıdır. 1-12 mikron kalınlıkta, dallanma ve demetlenme gösteren en kalın kollajen ipliktir. Işık mikroskobunda rahatlıkla görülebilirler. Sentez yeri; fibroblast, osteoblast, odontoblast, kondroblast. Bulunduğu yerler : Kemik; dentin; tendon; organ kapsülleri; derinin dermis tabakası; sklera; fibröz kıkırdak.
2) Tip 2 kollajen iplikler: Dallanma ve demetlenme göstermeyen iplikçik düzeyinde kalan bağ dokusu ipliğidir. Ancak elektron mikroskopta görülebilirler. Sentez yeri; kondroblasttır. Bulunduğu yerler: Hyalin ve elastik kıkırdaktır.
3) Tip 3 kollajen iplikler: 0,5-2 mikron kalınlığında, dallanma ve demetlenme göstermeyen bag dokusu lifidir Bu tip ipliklere Retikulum iplikleri de denir. Sentez yeri; düz kas, fibroblast, retiküler hücre, schwann hücresi, hepatositlerdir. Bulunduğu yerler: esnek organlarda yapının devamlılığını sağlar . Retiküler bağ dokularında rastlanır. Dalak, düz kas, arter ve lenf düğümleri gibi.
4-) Tip 4 kollajen iplikler: İnce ipliklerdir. Kollajen lifler oluşturmazlar . Sentez yeri; Endotel , epitel, kas, Schwann hücreleridir. Bulunduğu yerler: Epitel ve endotel bazal membranların bazal lamina katmanında bulunur .
5) Tip 5 kollajen iplikler: Bulunduğu yerler: Fötal membranlarda, kan damarlarında ve az miktarda da diğer dokularda bulunur.
6-) Tip 9 (fibril-bağlayıcı): Fibrilleri lateral bağlar. Bulunduğu yerler: Hyalin kıkırdak Sentezleyen hücreler: Kondroblastlar
7-) Tip 10 Kollajen : Büyüme plağı kıkırdağında daha sonra kemiğin gelişeceği alanlarda dejenere olan
hipertrofik kondrositlerin çevresindeki kıkırdak matriksinde bulunur.
Tip 11 (fibril-oluşturan): Tip II kollajenin fonksiyonuna yardımcı olur. Bulunduğu yerler: Hyalin kıkırdak ve intervertebral diskler. Sentezleyen hücreler: Kondroblastlardır.
Tip 13 (fibril-bağlayıcı): Tendon ve ligamentlerde fibrilleri lateral bağlar. Bulunduğu yerler: Tendon ve ligamentler. Sentezleyen hücreler: Fibroblastlardır.
