Kan Akımının Yerel ve Sistematik Düzenlenmesi

Kan Akımının Yerel ve Sistematik Düzenlenmesi

Endotel Hücresinin İşlevleri

• Kalp ve damar iç yüzeylerini kaplayan yapışmaz bir astar oluşturmak.
• Plazma ve h.a. sıvı arasında besin maddeleri, metabolik atıklar, sıvı geçişlerini düzenleyici geçirgenlik denetimi ile makromolekül v.d. maddelerin taşınmasını sağlamak.
• Parakrin ajanlar salgılayıp, komşu vasküler düz kas hücrelerinin yönetimine katılmak. Dilatörler: prostasiklin ve NO. Konstriktör: endotelin-1
• Anjiyojeneze aracılık etmek.
• Damar yeniden biçimlenmesinde temel rolü üstlenmek (sinyalleri algılayıp, parakrin ajan salımı yapmak.
• H.d. matris oluşumu ve sürdürülebilirliğine katkı sağlamak.
• Zedelenmeye karşı büyüme etkenleri üretmek.
• Trombosit kümeleşmesi ve pıhtılaşmayı düzenleyecek ve pıhtılaşmayı önleyecek maddeler üretmek.
• İnaktif prekürsörlerden aktif hormonlar sentezlemek.,
• Hormon ve diğer aracı maddeleri özütlemek veya yıkılımını sağlamak.
• Bağışıklık yanıtları sırasında sitokin salgılamak.
• Aterosklerozda vasküler düz kas proliferasyonunu etkilemek.

Özel Organlara Özgü Dolaşımsal Düzenlenmeler

• Kalp:

–Yüksek içsel tonüs; dinlenmede O2 özütleme (kandan çekme) çok        yüksek,  O2 tüketimi arttığında akım da artmak zorunda.

–Temel denetim: Yerel etkenler, özellikle adenozinle;  akım özdenetimi.

–Damarlar sistol sırasında sıkışır; koroner akım, asıl diyastol sırasında artar.

• İskelet Kası:

–Egzersiz sırasında denetim: Yerel metabolik etkenlerle.

–Sempatik sinirler, arteryal basınç düşünce (alfa-adrenerjik r aracılı) vazokonstriksiyon (refleks yanıt) yaptırır.

–Adrenalin düşük yoğunlukları (beta-adrenerjik r aracılı) vazodilatasyon;     yüksek yoğunlukları (alfa-adrenerjik aracılı) vazokonstriksiyon yaptırır:

G-E Dizge, Dalak, Pankreas, Karaciğer:

Kısmen seri bağlanmış iki kapiller yatak vardır; kan, G-E dizge, dalak ve   pankreas kapilerlerinden portal ven aracılığı ile karaciğere akar;  buna               ek olarak, karaciğerin ayrı bir arteryal kan kaynağı vardır. Arteryal basınç düşünce / streste, sempatikler, (alfa-adrenerjik r aracılı) vazokopnstiriksiyon yaptırır; Venöz konstriksiyon, büyük hacimde           karaciğer kanının toraks venlerine geçmesini sağlar. G-E yolda kan akımı, yemek alımından sonra artar; bu duruma, G-E   dizgesindeki  yerel metabolik etkenler, nöronlar ve buradan salgılanan hormonlar aracılığı ile gerçekleşir.

Böbrekler:  Özdüzenlenme çok temel ve çok yaşamsaldır. Sempatikler, arteryal basınç düşünce ve streste (alfa-adrenerjik r aracılı) vazokonstriksiyon yaptırır. Anjiyotansin-II de temel konstriktördür. Bu refleksler, sodyum ve su tutulumuna destek verir.

Beyin: Mükemmel özdüzenlenme vardır. Beyin içi kan dağılımını yerel metabolik etkenler düzenler. Arteryal kanda CO2 yoğunluğu artınca, refleks vazodilatasyon oluşur. Otonom sistemin etkisi görece azdır.

Deri: Temel denetim: Alfa-adrenerjik aracılı sempatiklerle sağlanır; arteryal basınç      düşünce ve soğukta refleks vazokonstriksiyon, sıcakta refleks vazodilatasyon oluşur. Ter bezlerinden salınan maddeler ile NANC (NO) nöronlar da vazodilatasyon yaptırır. Venöz  pleksüs çok büyük hacimde kan içerir; bu da deri rengine katkıda bulunur…

Akciğerler: Sistemik dolaşıma göre direnç (R) çok düşüktür. Temel denetim: Yerçekimi ve akciğerin içindeki pasif fiziksel güçlerle sağlanır. Düşük O2 yoğunluklarında, yerel etkenler aracılığı ile konstriksiyon olur ki; bu,    sistemik dolaşımdaki düzenlenmenin tam zıttıdır.

Venöz Dolaşım

*Venüllerde basınç 12-18 mmHg

*Büyük venlerde 5.5 mmHg

*Sağ atriyuma giren büyük venlerde 4.6 mmHg (santral venöz basınç) ve solunum ve kalbin aktivitesi ile değişir.

Periferik venöz basınç (arteriyal basınçta olduğu gibi) yerçekiminden etkilenir. Sağ atriyumun altında her 1 cm mesafe için 0.77 mmHg artar. Sağ atriyumun üstünde her 1 cm mesafe için 0.77 mmHg azalır. Büyük venlerde akım hızı 10 cm/s dir.

Venöz Akımı Etkileyen Etkenler

1. Torasik Pompa: İnspirasyon sırasında intraplevral basınç –2.5 mmHg’dan –6 mmHg’ya Bu negatif basınç büyük venlere ve atriyuma yansır. Santral venöz basınç ekspirasyonda 6 mmHg iken inspirasyonda 2 mmHg’ya iner. İnspirasyon sırasında diyafragma kası aşağıya inerek intra-abdominal basıncı artırır, kanın kalbe doğru itilmesini sağlar.
2. Kalbin Çalışması: Ventrikül sistolünün ejeksiyon evresinde atriyoventriküler kapaklar ventrikül içine doğru çekilir ve bu hareket büyük venlerdeki kanın atriyumlara emilmesini sağlar (taşikardide önemlidir). Kalbe yakın venlerde kan akışı pulsatildir (atımlı / dalgalı).
3. Kas Pompası: Ekstremitelerde venler iskelet kasları ile sarılmıştır. Kasların kasılması venlere baskı yaparak ve venöz kapakların (beyinde ve viserada yok) tersine akımı önlemesi nedeniyle kanın kalbe doğru yönlenmesini sağlar.