Glukagonun Yapısı ve Biyosentezi
Glukagonun Yapısı ve Biyosentezi
Glukagon Hiperglisemik glikojenolitik faktör
İnsulinin ilk preparatlarında kontamine edici bir peptid (kan şekerini artışı) belirlendi. Pankreatik adacık hücresinin 2. hormonu→ Glukagon. Glukagon 29 a.alık tek zincirli polipeptid. Triptofan, metyonin içeriği artar. Sistin, prolin, izolösin içeriği azalır ( insulinin aksine).
Sentez: Prohormon olarak α hücrelerinde Proglukagon → glukagon (tripsin benzeri, Karboksi peptidaz B benzeri aktivite). Plazmada immunoreaktif glukagonun %30-40’ı → pankreatik glukagon. Gerisi biyolojik inaktif büyük moleküller → Glukagon benzeri peptitler
Glukagon benzeri peptitler: Yapılarında pankreatik glukagon dizilişini içerirler.
Enteroglukagon: Duodenal mukozadan ekstre edilmiş peptid. Bazı immunolojik, fizyolojik özellikler glukagon ile ortak, İnsulin salgısını (ortak özellik) ve Glikojenolitik aktiviteye etkisiz (glukagondan farkı).
Sekretin: 14-27 arası a.a lerin dizilişi glukagon ile aynı.
Glukagon ve özellikleri
Plazmada serbest olarak bulunur → transport proteini yoktur. Yarı ömrü çok kısadır → 5 dakika ve K.C de süratli inaktivasyon → Amino terminalden ilk 2 amino asidin enzimatik uzaklaştırılışı
Glukagonunun biyolojik etkileri
*İnsuline antagonist etkiler.
*Enerji kaynaklarının glukoza mobilizasyonu Glukoneogenezi arttırır ( a.a ler, gliserol, laktat →→ glukoz) Glukoneogenik enzimlerin aktivitesi artar.
*Fosfoenol piruvat karboksikinaz artar.
*Früktoz 1-6 bifosfataz artar.
*Glikojenolizi arttırır. Temel hedef K.C. cAMP üzerinden fosforilaz kinaz aktivasyonu → aktif fosforilaz
*Glikojen sentazın baskılanması glikogenezin baskılanması, Plazma glukozu glukagona yanıt olarak yükselir.
Lipolizi Hormona duyarlı lipaz aktivitesi artar → Adipoz d.dan gliserol , FFA açığa çıkışı artar → FFA ¨enerji için metabolize olabilir ¨keton cisimlerine dönüşür (Diyabetik hastada önemli) ve İnsulin sekresyonunu uyarır.
Glukagonun etki mekanizması
Primer hedef karaciğerdir. Hücre membranında özgün reseptörlerine bağlanır . G protein bağlantılı adenil siklaz aktivasyonu, c AMP üzerinden hormonal etkiler. Glukagon sadece K.C de glikojenolizi etkiler. Epinefrin K.C ve kasta etkindir.
Glukagonun Sekresyonu
Glukagon sekresyonunun;Glukoz tarafından azalır ►glukozun direkt etkisi mi ► yoksa insulin veya IGF-1’e mi bağlı? İnsulin direkt olarak glukagon salgısını inhibe eder. Amino asitler, yağ asitleri, keton cisimleri, GİS hormonları, nörotransmiterler glukagon sekresyonunu etkiler.
Somotostatin
D hücresi, gastrik mukoza, intestinal mukoza, hipotalamus, sinir siteminin farklı bölümlerinde (nörotransmitter) bulunur. Prosomotostatinden sentezlenir. 28 a.alık bir peptide dönüşür. Ardından 14 a.alık peptide dönüşür. Tüm peptitlerde biyolojik aktivite var.
Somotostatinin İşlevleri:
- Adacık hormonlarının salınımını azalır(parakrin etki)
- GH ve TSH sekresyonunu azalır
- Glukozun GİS ten emilimini azalır
- Gastrik boşalmayı azalır
- Kese kontraksiyonunu azalır
- Duodenal motiliteyi azalır
- Besin emilimini azalır
- Pankreatik ekzokrin işlevi azalır.
