Dispne, Hemoptizi ve Atelektaziye Yaklaşım

Dispne, Hemoptizi ve Atelektaziye Yaklaşım

VAKA:

C.G, 69 yaş, erkek

Özgeçmiş: Sigara: 50 paket yılı, 3 yıl önce bırakmış. 6 yıldır   öksürük,  balgam çıkarma , nefes darlığı mevcut.

Öksürük   sürekli var. Özellikle  sabah kalkınca. Beyaz,  mukoid  görünümde ve balgamla  birlikte. Nefes darlığo Son 6 yıldır sürekli var. Özellikle merdiven  ve   yokuş çıkarken, hızlı  yürüdüğünde, efor  harcadığında artıyor.

Hastaneye başvurduğunda;

1.  Nefes  darlığında  artış
2. Balgam  miktarında  artış
3. Balgamın  renginde  değişiklik
4. Balgam  çıkarmada zorluk

Nefes alırken ve verirken ıslık sesi şeklinde hırıltı tanımlıyor(Wheezing) (özellikle nefes verirken daha belirgin).

Fizik Bakısı:

• Zayıf görünümde
• Toraks ön-arka çapında belirgin artış
• Otururken bile nefes almada zorluk çekiyor
• Ellerini yatağına dayayarak destek alıyor
• Dudaklarında, parmak uçlarında morarma (siyanoz) dikkati çekiyor
• Nefes verirken dudaklarını büzerek veriyor
• Solunum seslerinin şiddeti azalmış
• Ekspiryum uzun
• Her iki hemitoraksda ekspiratuvar  ronküsler
• Bazallerde çıtırtı şeklinde ince raller
• Kalp sesleri derinden duyuluyor

TANI: Amfizem  ağırlıklı Kronik  Obstrüktif  Akciğer  Hastalığı ( KOAH )

Göğüs Boşluğunun Çapları

• Diameter verticalis (Vertikal çap)
• Diameter anteroposterior (Ön-arka çap)
• Diameter transversa (Transvers çap)

Normal Solunum Kasları:

a – İnspirasyonda, Diaphragma’nın kasılması toraksın vertikal çapını arttırıp intratorasik basıncı düşürür.  M. intercostalis externa’lar (3.-10.) kostaları kaldırarak toraksın anteroposterior çapını arttırır

b – Ekspirasyon pasiftir.

Derin Solunum Kasları:

a – İnspirasyon; m. intercostalis externa, mm. scalenius, m. sternocleidomastoideus, m. levator costarum, m. serratus anterior ve m.   serratus posterior kostaları kaldırır.

b – Ekspirasyon pasiftir

Zorlu Solunum Kasları:

a-İnspirasyonda ; Bütün derin solunum kasları kostaları kaldırır. M. levator scapulae, m. trapezius ve m.rhomboideus’ların kasılması ile scapula sabitleştirilir. Böylece m. pectoralis’ler aracılığı ile kostalar kaldırılır.

b-Ekspirasyon aktiftir.  M. quadratus lumborum, m. intercostalis interna, m. subcostalis,

1. transversus thoracis, m. serratus posterior inferior kasları ile ekspirasyon aktif olarak sağlanır. abdominal kasların kasılması ile de intraabdominal basınç yükselerek diaphragma yukarı çıkmaya zorlanır. Böylece göğüs hacmi azalır ve intratorasik basınç artar.

Rahat, derin ve zorlu solunumda inspirasyon kasları: Diaphragma , M. intercostalis externa , M. pectoralis major , M. serratus posterior superior , M. levator scapulae, M. sternocleidomastoideus  ve M. levator costarum, M. pectoralis minor, M. trapezius , M. rhomboideus major ve minor , M. serratus anterior , M. scalenius anterior, medius ve posterior’dir.

Rahat, derin ve zorlu solumada ekspirasyon kasları: Mm. abdominis , M. intercostalis interna , M. transversus thoracis , M. quadratus lumborum , M. serratus posterior inferior’dir.

Solunum Fonksiyon Testleri ve KOAH

Spirometre  soluk alma ya da verme sırasında oluşan akım ya da volüm değişikliklerini zamanın türevi olarak ölçebilen aletlerdir. Volüm ve akım duyarlı olmak üzere iki tip spirometre vardır: Volüme duyarlı spirometreler Sulu-körüklü ve kuru-silindirli olmak üzere iki tipleri vardır. En yaygın kullanılanı sulu spirometrelerdir. Akıma duyarlı spirometreler  Bilgisayarlı, taşınabilir cihazlardır.

Spirometrik inceleme, Statik ve dinamik olmak üzere 2 farklı spirometrik inceleme şeklinde yapılır.

Dinamik Solunum Testleri

Zorlu ekspirasyon eğrisinin analizi ile elde edilirler

1-Zorlu vital kapasite (FVC)

2- Zorlu ekspirasyon volümleri -Birinci saniye zorlu ekspirasyon volümü (%80) (FEV₁)

3-Zorlu ekspirasyon ortası akım hızı (FEF_%25-75) ölçümleri önemlidir_.

FVC (Forced vital capacity: Zorlu vital kapasitedir. Derin inspirasyondan sonra zorlu, hızlı ve derin ekspirasyonla atılan hava volümüdür.

FEV₁Forced Expiratory Volume):

FEV₁: Zorlu ekspirasyon sırasında ilk 1 saniyede vital kapasitenin çıkarılabilen % oranıdır. Normal değeri % 80’ dir.  Aslında ölçülen akım hızıdır (ml/sn). FEV₁ testi solunum yollarının açık olup olmadığını ve kasların durumunu gösterir. Akciğerlerin kronik obstrüktif hastalıklarında gelişen amfizeme bağlı olarak total akciğer kapasitesi artar. Ancak solunum yollarındaki tıkanmaya bağlı olarak FEV₁ değeri % 80’ nin altındadır.

FEF_{%25 – %75} (Zorlu ekspirasyon ortası akım hızı):

FEF_{%25- %75} =  Zorlu vital kapasitenin orta % 50’ lik bölümünde ölçülen akım hızıdır. FEF_{%25- %75}= ölçümü orta ve küçük çaplı hava yollarının durumu hakkında bilgi verir. Yaşlanma ve obstrüktif akciğer hastalıklarında (KOAH) azalır.

Hemoptizi  Nedenleri

1. Pulmoner : Akciğer kanseri, Bronşektazi , Tüberküloz ,  Pulmoner emboli ,  KOAH , Akciğer absesi, Bronş  adenomları ,  Pnömoni ,  Kistik  fibrozis ,  Enfeksiyonlar.
2. Kardiyak : Mitral stenoz , Trikuspit endokarditi
3. Hematolojik : Koagülopati , Trombosit disfonksiyonu , Trombositopeni ve İntravasküler  koagülopati.
4. Sistemik Hastalıklar: İdiopatik pulmoner  hemosiderosis, Goodpasture’s  sendromu , Vaskülitler.
5. İlaçlar veya Toksinler: Aspirin, antikoagülanlar, penicillamin, solventler, trimellitik anhidrid, kokain.
6. Travmatik: Aort anevrizması , Toraks travması, Bronş rüptürü, Yağ  embolisi
7. İatrojenik: Bronkoskopi, Akciğer biyopsisi , Swan-Ganz kateterizasyon , Trakeal  aspirasyon ,  Lenfangiografi
8. İdiopatik

Hemoptizide  Kanama  odağı  sıklıkla bronşiyal  dolaşımdır. Bronşiyal  dolaşım;

– Tüm  trakeobronşiyal  sistem boyunca uzanmakta

– Sistemik  kan  basıncı değerlerine  sahiptir. Pulmoner  dolaşımın sistolik  kan  basıncı  15-20,

diastolik  basıncı  5-10 mmHg.

Ağız içi ve üst solunum yollarından da gelebilir. Hematemez ile karışır. Anamnez çok önemli

– Rengi: Kırmızı, kahve telvesi

– İçeriği: Köpük, yemek artığı

– Nasıl geldiği: Öksürmekle, bulantı ile

– Asiditesi

– Defekasyonda değişiklik