Amino Şekerlerin Metabolizması

Aminoşekerler Hakkında Bilgi

Monosakkaridin bir hidroksil gr. yerini amin (NH₂) gr. alır. En önemli örnekleri D-glukozamin (osteoartrit tedavisinde kullanılır) ve D-galaktozamin, genellikle N-asetil türevleri formundadır (N-asetilglukozamin, N-asetilgalaktozamin ). Amino şekerlerin öncü maddeleri; Glukoz-6P’dan oluşan Fruktoz 6-fosfat ve glutamin (amino gr. glutaminden). Amino şekerler, glikozaminoglikanların, glikoproteinlerin, glikolipidlerin, bazı oligosakkaridlerin ve bazı antibiyotiklerin yapı taşıdır.  Amino şeker sentezi bağ dokusunda çok aktiftir     (D-glukozamin).  Burada glukozun ~%20’si bu yola yönelir.

N-asetilmüramik asid:  Bakteri hücre duvarı polisakkaridlerinin (peptidoglikan) yapısında bulunan bir glukozamin türevi. Tükrük, gözyaşı, ter ve mukus gibi vücut salgılarında bulunan müramidaz (lizozim) enzimi bu bileşiği parçalayarak mikroorganizmaların etkilerini ↓(bakteryel infeksiyonlara karşı koruyucu, bağışıklık sisteminin bir bileşeni). N-asetilnöraminik (siyalik) asid (NANA) : hücre membranlarındaki bazı glikoproteinlerin ve gangliozidlerin (bir glikosfingolipid) yapısında yer alır, influenza vb virütik inf. ve kanser metastaz patogenezinde rol oynar).

UDP – Şekerlerin Katıldığı Tepkimeler
Nükleotidlerle birleşmiş olan şekerler aktive olurlar ve diğer şekerlere (glukozun galaktoza çevrilişi gibi) ya da şeker asidlerine çevrilirler. UDP-şekerlerdeki şeker kalıntıları , glikozidik bağ oluşturarak, proteinler, lipidler ve diğer şekerlere bağlanabilirler. Heksozların birbirine dönüşümü ya da  polimerleşmesi için şeker nukleotidleri       (UDP-galaktoz ya da UDP-glukoz) gereklidir. Şeker nukleotidleri; monosakkaridlerden disakkaridlerin, homopolisakkaridlerin (glikojen, nişasta ve selüloz) ve heteropolisakkaridlerin (glikoprotein, glikolipid) sentez tepkimelerinde substrat olarak kullanılır.

UDP-glukoz oluşumu ve glikojen sentezinde  kullanılması

Şeker nukleotidleri, şeker 1- fosfatlar ile nükleozid trifosfatlardan, spesifik pirofosforilazlarla sentezlenirler. Bu sentez tepkimeleri in vivo ortamda geri dönüşümsüzdür (pirofosfataz tepkimesi ile açığa çıkan büyük miktardaki serbest enerjiden dolayı). UDP, UMP,  AMP vb nukleotidil grupları, kolayca ayrılarak heksozlara bağlanırlar. Bu bağlanma sonucu işaretlenmiş olan glukoz kalıntıları hücre tarafından glikojen sentezi için   ayrılmış olur.